وضعیت ریشه دوانی گونه های مختلف درختی در اطراف خطوط انتقال گاز شهری

گسترش ریشه درختان بر اساس خصوصات رویشی و ژنتیکی و محل مناسب کاشت آن ها در گونه های مختلف، متفاوت می باشد. از این رو مطالعه گسترش ریشه درختان در مناطق شهری گذشته از تاثیرات مثبت اکولوژیکی آن ها و تاثیرات متفاوتی که بر عناصر تغذیه ای خاک می گذارند، در جلوگیری از صدمات ممکنه بر خطوط انتقال گاز، مخابرات و آب و... دارای اهمیت بالایی می باشد. هدف این پژوهش بررسی وضعیت ریشه دوانی گونه های مختلف درختی در اطراف خطوط انتقال گاز شهری است. بر همین اساس وضیعت ریشه دوانی چهار گونه فراوان صنوبر، توت، چنار و اکالیپتوس در منطقه شهری شهرستان های گرگان و علی آباد در سال های مختلف لوله گذاری با توجه به فاصله پایه های درختی از خطوط انتقال گاز مورد مطالعه قرار گرفت. جهت تهیه نمونه ریشه و خاک پروفیلی در پای درختان به ابعاد 1×1×1 متر حفر و نمونه ها از دو عمق و از هر عمق در دو سطح تهیه گردید. ویژگی های مورفولوژیکی ریشه، ویژگی های فیزیکوشیمیایی خاک و مقادیر عناصر نیتروژن، فسفر و آهن در نمونه های ریشه و خاک مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که در لوله گذاری قبل و بعد از 1370 اکالیپتوس قبل از 1370، چنار بعد از 1370 در گرگان و صنوبر قبل از 1370 در علی آباد بیشترین میزان ریشه دوانی را داشته اند. گونه توت بر خلاف ریشه دوانی سطحی و گسترده که از آن انتظار می رود بیشترین میزان ریشه دوانی را در عمق پروفیل داشته است. مقایسه سه گونه اکالیپتوس، چنار و توت در شهرستان گرگان مشخص کرد گونه اکالیپتوس بیشرین ریشه دوانی را به خود اختصاص داده است. بررسی دو گونه اکالیپتوس و چنار در دو سن رویشی مختلف حاکی است که ریشه دوانی گونه اکالیپتوس در هر دو سن رویشی بیشتر از گونه چنار می باشد و بیشترین میزان این گسترش در عمق پروفیل است. میزان ریشه دوانی گونه چنار در فواصل مختلف کاشت نیز بیشترین میزان را در عمق پروفیل در فاصله ای نزدیک به لوله گاز نشان داد. به دلیل خصوصیات ژنتیکی و مورفولوژیکی متفاوت گونه ها و قرار گرفتن گونه ها در بستر خاک شهری گسترش ریشه دوانی در گونه های درختی متفاوت می باشد. گونه اکالیپتوس از گونه های سریع الرشد و همیشه سبز می باشد که به طور طبیعی دارای ریشه دوانی عمیق بوده و به دلیل همیشه سبز بودن قدرت رقابت بیشتری نسبت به گونه چنار و توت دارا می باشد. گونه صنوبر نیز از گونه های سریع الرشدی است که به دلیل قابلیت دسترسی سریع به آب و مواد غذایی بیشترین میزان ریشه دوانی را به خود اختصاص داده است. از همین رو با توجه به قطور و سنگین بودن ریشه درختان اکالیپتوس و صنوبر این گونه ها خطر بیشتری در اطراف لوله ها ایجاد می نمایند و از طرفی با افزایش زمان لوله گذاری و بزرگ شدن درختان ریشه ها قطورتر شده و خطر بالقوه آن ها برای لوله های گاز بیشتر می شود.